In onze moderne samenleving, waarin schermen een groot deel van ons leven beheersen, is het steeds moeilijker geworden om de aandacht bij één taak te houden. Terwijl we scrollen door eindeloze nieuwsfeeds en ons van meeting naar meeting haasten via Zoom, vergeten we vaak wat dat met ons brein doet. Zelfs fysieke hulpmiddelen, zoals een houding corrector, worden steeds populairder als reactie op de fysieke én mentale belasting die technologie met zich meebrengt. Toch reikt het probleem dieper dan alleen een kromme rug: technologie beïnvloedt ook hoe we denken, leren en focussen.

Aandacht als schaars goed

Waar concentratie vroeger vooral werd beïnvloed door omgevingsgeluiden of een gebrek aan slaap, is het vandaag de dag vooral technologie die ons brein telkens opnieuw ‘reset’. Elke melding, elke trilling, elke nieuwe e-mail is een signaal dat ons brein interpreteert als urgent. We zijn zó gewend geraakt aan constante input, dat stilte en diepe focus bijna ongemakkelijk voelen.

Het gevolg? We multitasken steeds meer, hoppen van tabblad naar tabblad, en raken de draad kwijt tijdens gesprekken. Onderzoek toont aan dat onze gemiddelde aandachtsspanne sinds het begin van de smartphone-tijdperk met meerdere seconden is gedaald. Waar we in 2000 nog gemiddeld 12 seconden gefocust konden blijven, is dat nu nog maar 8 seconden — korter dan een goudvis, zo luidt de vaak geciteerde vergelijking.

Technologische afhankelijkheid

Het is niet alleen de hoeveelheid prikkels die onze concentratie schaadt, maar ook onze afhankelijkheid van digitale tools. Navigatie-apps maken dat we minder kaartlezen, agenda-apps vervangen het onthouden van afspraken, en met AI kunnen we zelfs teksten of mails laten schrijven zonder er zelf nog veel denkwerk in te stoppen.

Deze afhankelijkheid maakt dat we bepaalde cognitieve functies steeds minder trainen. Concentratie is net als een spier: als je die niet regelmatig gebruikt, verzwakt hij. Wanneer technologie constant voor ons denkt, plannen en herinnert, bouwen we die mentale spierkracht niet op.

Invloed op jongeren

Vooral jongeren groeien op in een wereld waarin ‘altijd online’ de norm is. Onderwijzers signaleren dat leerlingen zich moeilijker kunnen concentreren op langere leesteksten, moeite hebben met diep lezen, en sneller afhaken tijdens klassikale instructies. Veel van die verschijnselen zijn te herleiden tot het veelvuldig en intensief gebruik van schermen — vooral in de vorm van sociale media.

Daarbij komt dat veel jongeren constant multitasken: studeren met TikTok op de achtergrond, of een boek lezen terwijl ze tussendoor berichtjes beantwoorden. Dit leidt tot wat neurowetenschappers ‘aandachtsversnippering’ noemen: het onvermogen om diep in één taak te duiken zonder afleiding.

Technologische oplossingen voor een technologisch probleem?

Ironisch genoeg zijn het ook technologische middelen die ons kunnen helpen de schade te beperken. Denk aan apps die schermtijd monitoren, notificaties beperken of zelfs je toestel tijdelijk blokkeren tijdens werktijd. ‘Focus’-modi op telefoons worden steeds populairder onder mensen die de controle terug willen over hun eigen aandacht.

Ook analoge hulpmiddelen winnen weer terrein: fysieke agenda’s, notitieboekjes, of zelfs ouderwetse kookwekkers die de Pomodoro-techniek ondersteunen. Het gebruik van een houding corrector, hoewel bedoeld voor fysieke houding, is eveneens een voorbeeld van hoe technologie je eraan kan herinneren om bewust te blijven van je lichaam én je mentale staat tijdens het werken.

Praktische tips om concentratie terug te winnen

Hoewel technologie niet meer weg te denken is uit ons leven, kunnen we wel bewuster omgaan met ons gebruik ervan. Hier zijn een paar tips om je concentratie weer op peil te brengen:

  1. Werk in blokken van 25 minuten met volledige focus, gevolgd door 5 minuten pauze. Dit heet de Pomodoro-techniek.
  2. Zet meldingen uit op je telefoon en computer, behalve voor echt urgente zaken.
  3. Creëer een fysieke werkplek zonder afleiding: dus geen tv of open sociale media.
  4. Gebruik technologie bewust: plan je schermtijd, stel limieten in, en evalueer je dagelijkse schermgedrag.
  5. Beweeg regelmatig: een korte wandeling of stretchoefening (eventueel met hulp van een houding corrector) helpt je hersenen te resetten.

Tot slot

Concentratieverlies is geen individueel probleem, maar een structureel gevolg van hoe we met technologie omgaan. Het vraagt bewustwording, grenzen stellen, en soms zelfs het terugschakelen naar eenvoud. Of het nu gaat om je houding achter je bureau of je vermogen om een boek te lezen zonder afleiding: beide vereisen training, aandacht en intentie. Door technologie met mate te gebruiken en momenten van diepe focus te koesteren, kunnen we de regie over ons brein terugnemen.